Nu te zien: Yayoi Kusama. De Nederlandse jaren 1965-1970
Een tentoonstelling vol historische verrassingen
Schiedam, 27 september ’23 – Afgelopen zaterdag 23 september is de tentoonstelling Yayoi Kusama. De Nederlandse jaren 1965-1970 onder grote belangstelling van pers en publiek geopend in het Stedelijk Museum Schiedam. Te zien zijn de werken die de wereldberoemde kunstenaar maakte in de periode 1965-1970, waarin ze regelmatig in Nederland verbleef, aangevuld met de vele foto's die in Nederland van Yayoi Kusama zijn gemaakt. Het is zeer uitzonderlijk dat het onbekende en zeer kwetsbare werk uit haar vroege jaren nu samen te zien is. De tentoonstelling schetst een verrassend nieuw beeld van een zelfbewuste jonge Kusama, die in het Nederland van provo, happenings en jeugdcultuur inspiratie vond voor haar internationale artistieke oeuvre. T/m 25 februari 2024 te zien in Schiedam.
Kusama's wereldfaam
Yayoi Kusama (Matsumoto, 1929) is in de afgelopen decennia uitgegroeid tot een van de beroemdste en meest getoonde internationale sterren uit de kunstwereld. Ze was belangrijk voor verschillende beeldbepalende stromingen in de naoorlogse kunst: ZERO, Pop Art en performance kunst. In recente tentoonstellingen ligt de nadruk vaak op de spectaculaire installaties van de laatste jaren. Ook veel aandacht krijgt ze door de samenwerking met grote modemerken. In Schiedam krijgt juist haar rol als pionier en cultheldin in de jaren zestig ruim baan.
De tentoonstelling in Schiedam zit vol historische verrassingen, en het museum laat overtuigend zien hoe Kusama in Nederland haar plek in de kunst vond.
- Journalist Kees Keijer, Parool, 26 september 2023
Kusama in Schiedam
Directe aanleiding voor de tentoonstelling is de geruchtmakende happening die Kusama op 18 november 1967 in de kapel van Stedelijk Museum Schiedam uitvoerde. Tijdens dit 'Naked Body Festival' beschilderde ze het naakte lichaam van de bekende Nul-kunstenaar Jan Schoonhoven met de voor haar zo kenmerkende stippen. De performance, die Kusama twee weken eerder ook in Delft had opgevoerd, zorgde voor grote beroering in de gemeenteraad van Schiedam. Voor museumdirecteur Hans Paalman dreigde zelfs ontslag. Het was de tijd van provo, opkomende jeugdcultuur en seksuele revolutie. Juist in dit klimaat kreeg Kusama's werk een impuls.
'Uit een zijkamertje kwam Jan Schoonhoven in een badjas aangelopen. Hij liep door de menigte, posteerde zich voor in de zaal en liet zijn badjas vallen. Hierop begon Kusama hem te bespuiten, ze had daarvoor zo’n klein spuitbusje die destijds bij verfhandels verkrijgbaar waren. Schoonhoven stond er zeer stoïcijns bij, maar helemaal niet verlegen.'
- journalist Hans van der Sloot, Schiedam.
Nu te zien
Blikvangers in de tentoonstelling zijn onder meer de Infinity Polka Dots Room, Narcissus Garden en Phallic Girl, werken die refereren aan belangrijke thema’s in haar werk zoals seksuele bevrijding en institutionele kritiek op de kunstwereld. In 1966 presenteerde Yayoi Kusama op de Biënnale van Venetië voor het eerst Narcissus Garden, een installatie die bestond uit honderden spiegelende bollen die Kusama verkocht voor twee dollar per stuk als kritiek op het marktgerichte kunstsysteem. In Schiedam is deze installatie te zien afkomstig uit een particuliere collectie. Infinity Polka Dots Room is een installatie uit Kusama’s tweede solotentoonstelling uit 1967 in de Internationale Galerij Orez. Deze installatie bestaat uit etalagepoppen die beschilderd en beplakt zijn met haar kenmerkende stippen. Voor de 'Balans moderne kunstbeurs' in het Stedelijk Museum Schiedam in 1967 maakte Yayoi Kusama een gouden en een zilveren Phallic Girl. De gouden Phallic Girl is nu terug in Schiedam te midden van andere werken, waaronder vele heren- en damesschoenen met fallussen en een presenteerblad met gouden Coca-Cola-flesjes. In totaal zijn er in Schiedam meer dan dertig van haar vroege sculpturen, schilderijen en installaties te zien, naast een schat aan nooit eerder getoonde foto's en filmopnames van de vele happenings en enkele modeshows die ze in Nederland uitvoerde.
‘De meeste mensen kennen Kusama van stippen, pompoenen,
lichtjeskamers of een Louis Vuitton tas. Deze tentoonstelling laat zien
dat haar krachtige beeldtaal zijn oorsprong heeft in werken zoals
Phallic Girl en de Love Room, die zij in de jaren zestig in
Nederland maakte.’
- Anne de Haij, directeur Stedelijk Museum Schiedam
Samenwerking met 0-INSTITUTE
Yayoi Kusama. De Nederlandse jaren 1965-1970 is samengesteld door het Stedelijk Museum Schiedam in nauwe samenwerking met Tijs Visser, directeur en oprichter van het 0-INSTITUTE, die al jarenlang onderzoek doet naar Kusama’s Nederlandse jaren.
Publicatie Yayoi Kusama. De Nederlandse jaren 1965–1970
De gelijknamige wetenschappelijke publicatie Yayoi Kusama. De Nederlandse jaren 1965–1970 is verkrijgbaar in de museumwinkel of via nai010 uitgevers (ISBN: 9789462088054, 208 pagina's, paperback, €29,95)
Noot voor de redactie
Beeldbank
Voor het downloaden van afbeeldingen, klik op de afbeeldingen in dit persbericht of klik op deze link om naar de beeldbank te gaan.
Persberichten:
1. Yayoi Kusama - De Nederlandse jaren
2. Yayoi Kusama - Happenings en modeshows
3. Yayoi Kusama - Het nachtleven in de sixties
Credits bovenste drie foto's van links naar rechts:
1. Yayoi Kusama, Narcissus Garden, 1966, roestvrijstalen ballen, particuliere collectie. Foto uit tentoonstelling Yayoi Kusama. De Nederlandse Jaren 1965-1970. Stedelijk Museum Schiedam. Fotograaf: Aad Hoogendoorn.
2 & 3 Foto uit tentoonstelling Yayoi Kusama. De Nederlandse Jaren 1965-1970. Stedelijk Museum Schiedam. Foto: Aad Hoogendoorn.
Credits middelste twee foto's van links naar rechts:
1. Yayoi Kusama, Naked Body Festival, Stedelijk Museum Schiedam, November 1967. Foto Ton den Haan. Collectie 0-INSTITUTE.
2. Yayoi Kusama, Birds Club Amsterdam, 1967. Foto Harrie Verstappen. Courtesy 0-INSTITUTE.
Credits onderste twee foto's van links naar rechts:
1. Yayoi Kusama, Infinity Polka Dots Room, 1967. Mannequins, paraplu, textiel, black-light en gekleurd papier. Particuliere collectie. Foto uit tentoonstelling Yayoi Kusama. De Nederlandse Jaren 1965-1970. Fotograaf: Aad Hoogendoorn.
2. Yayoi Kusama, Accumulatie (Rode stippen), 1965. Textiel op hout. Particuliere collectie. Foto uit tentoonstelling Yayoi Kusama. De Nederlandse Jaren 1965-1970. Fotograaf Aad Hoogendoorn.
Voor meer informatie, neem contact op met:
Nina Aelbers