Heksen in Schiedam: een podcast van Stedelijk Museum Schiedam

De heks als archetype spreekt tot de verbeelding. Het is moeilijk voor te stellen dat er écht mensen op de brandstapel de dood vonden omdat ze van toverij beticht werden. In de podcast ‘Heksen in Schiedam’ gaat Saskia Beukman samen met Merel van der Vaart, conservator bij het Stedelijk Museum Schiedam, op zoek naar het vergeten verhaal van twee Schiedamse vrouwen die de heksenprocessen overleefden én de rechtspraak in Holland voor altijd veranderden. De vijfde en laatste aflevering verschijnt op vrijdag 8 december.

“Doordat het verhaal van Neeltje Andries en Marytje Arendsdochter zeer beeldend verteld wordt, komt het via het luisteren tot leven.” (5 sterren, Apple podcast)

​Vechten voor je leven
​Eind zestiende eeuw was de heksenvervolging in Schiedam op zijn hoogtepunt. Maar liefst acht vrouwen werden levend verbrand, veel meer dan in omringende steden. Maar toen veranderde alles, omdat twee vrouwen terugvochten. Met gevaar voor eigen leven startten ze een rechtszaak tegen de valse beschuldigingen.

heksen_2 Executie van drie heksen in Baden, 1585 (Switzerland), illustratie uit de Wickiana (collectie van Johann Jakob Wick, Zentralbibliothek Zürich)

​Neeltje en Marytje
​De podcast volgt Neeltje Andries, een welgestelde houthandelaar, en schoenmakersvrouw Marytje Arendsdochter. Ze hebben weinig met elkaar gemeen, maar hun levens raken met elkaar vervlochten wanneer ze allebei besluiten de geruchten over hun vermeende toverij het hoofd te bieden. Wat begint als een lokaal protest tegen ongegronde roddels, mondt uit in een levensgevaarlijke strafzaak en jarenlange opsluiting. Neeltje en Marytje vechten voor hun reputatie, en later ook voor hun leven, tot aan het hoogste rechtsorgaan: de Hoge Raad. De uiteindelijke uitspraak in het proces, dat maar liefst tweeënhalf jaar duurde, maakte het vrijwel onmogelijk om in Holland nog iemand voor toverij de doodstraf te geven.

​Door het oog van de naald
​Saskia Beukman deed onderzoek naar de heksenvervolgingen in Schiedam, maar één vraag kon ze nog niet beantwoorden: wie waren Neeltje en Marytje? Voor de podcast doken Beukman en Van der Vaart de archieven in en spraken met experts. “We willen begrijpen waarom de heksenprocessen ontstonden en wie de vrouwen waren die van toverij werden beticht,” aldus Beukman. Van der Vaart: “Neeltje en Marytje zijn echt door het oog van de naald gekropen. Hun vastberadenheid heeft niet alleen hun eigen levens gered, maar ook die van de vele mensen die na hen kwamen.”
​​
​Nieuw licht op de geschiedenis
​De podcast schijnt een nieuw licht op de geschiedenis van heksenvervolgingen in Holland. Zo hadden Neeltje en Marytje niets met de archetype heks te maken. Ze waren geen kruidenvrouwtjes of zieneressen, maar woonden midden in de stad en runden met hun echtgenoten een bedrijf. ​
​In een tijd waarin op wordt geroepen tot officiële excuses voor de eeuwenlange heksenvervolgingen, schijnt deze podcast een licht op de levens van twee vrouwen die deze vervolgingen zelf meemaakten én overleefden. Dankzij historische feiten krijgt de mythische heks een menselijk gezicht.

​Beluister de podcast ‘Heksen in Schiedam’
​De podcast ‘Heksen in Schiedam’ is onder meer te beluisteren via Spotify en de website van Stedelijk Museum Schiedam. Daar zijn ook de twee eerdere seizoenen van de podcast ‘In Schiedam’ te vinden. Het eerste seizoen gaat over de Hoogstraat, het tweede over de Schiedamse lhbtiq+ gemeenschap. ​
​Velen beluisterden de podcast ‘Heksen in Schiedam’ al en lieten lovende recensies achter:

“Prachtig en met liefde gemaakt!” Apple podcast

“Echt een aanrader!!” Spotify

“GEWELDIG ❤ ❤ ❤ ❤” Spotify

Noot voor de redactie

Beeldbank
​Voor het downloaden van afbeeldingen, klik op de afbeeldingen in dit persbericht of klik op deze link om naar de beeldbank te gaan. De bijschriften staan in de omschrijving van de foto's. Voor een overzicht van alle beschikbare persbeelden, klik hier.

Voor meer informatie, neem contact op met: