Uit armoede
Kunst, geschiedenis en verhalen
Een onconventionele, verrassende en menselijke tentoonstelling in Schiedam
27 januari t/m 9 juni 2024
In aanloop naar 17 oktober, de internationale dag voor de uitroeiing van armoede kondigt Stedelijk Museum Schiedam haar nieuwe tentoonstelling Uit armoede. Kunst, geschiedenis en verhalen aan. Armoede is voor heel veel Nederlanders, en helaas ook voor veel Schiedammers, geen ver-van-hun-bed-show, maar de dagelijkse realiteit. ‘Elk salaris hebben ze een stukje van de maand over,’ aldus een Schiedammer die betrokken is bij de tentoonstelling. Op onconventionele, verrassende, maar ook menselijke wijze belicht Stedelijk Museum Schiedam via haar historische collectie, kunst en portretten van Schiedammers waarom armoede in onze welvarende samenleving na eeuwen van armoedebestrijding nog steeds bestaat.
17 oktober: kunstenaars in gesprek met Schiedammers
Speciaal voor deze tentoonstelling wordt ook nieuw werk gemaakt. Het Stedelijk Museum Schiedam vroeg vier Nederlandse kunstenaars om armoede via hun werk bespreekbaar of invoelbaar te maken. Het gaat om Koos Buster, Chantal van Heeswijk, Domenique Himmelsbach en Nour-Edinne Yarrram.
Op dinsdag 17 oktober gaan twee van hen Schiedam in voor grote en kleine, menselijke verhalen van Schiedammers. Keramisch kunstenaar Koos Buster verzamelt met een speciale ‘klachtenkiosk’ alles waar Schiedammers met te weinig geld een hekel aan hebben. Schiedammers kunnen bij zijn kiosk laten weten hoe het is om in armoede te leven en een klacht op een briefje te schrijven. Daarvan maakt hij een nieuw kunstwerk, waarin hij op een serie keramische sierborden tekeningen maakt die over deze klachten gaan.
Domenique Himmelsbach werkte eerder al aan kunstwerken waarin hij groepen mensen verbeeldt of om inspraak vraagt. Zo maakte hij Een Papieren Monument Voor De Papierlozen, waarin hij ongedocumenteerden portretteert. Voor dit project over armoede gaat hij op twee locaties in gesprek met Schiedammers, om samen op creatieve en humoristische wijze naar problemen en oplossingen rondom armoede te kijken. Hun misschien voor de hand liggende of misschien juist verrassende inzichten verwerkt hij in een nieuw te maken kunstinstallatie, die straks te zien zal zijn in de tentoonstelling.
Deel ook jouw verhaal en bezoek een van de kunstenaars op dinsdag 17 oktober in de stad:
Koos Buster is tussen 13.00-15.00 uur op de Hoogstraat te vinden, voor de winkel ‘Jouw Marktkraam’ op nummer 29.
Domenique Himmelsbach is tussen 12.45-14.15 uur in de woonkamer van het Leger des Heils aan de Groenelaan 49 te vinden. Van 15.00-16.30 uur is hij aanwezig in Wijkhuis Oost, Boerhaavelaan 79.
Armoede: vroeger en nu in Schiedam
Armoede: er is momenteel geen thema in de politiek dat meer besproken wordt. Er gaat geen dag voorbij of het toeslagenschandaal, bestaanszekerheid en het minimumloon zijn in het nieuws. Voor veel Schiedammers is het leven met te weinig geld helaas de dagelijkse praktijk. Tegelijkertijd is armoede niets nieuws. Door de eeuwen heen zijn er altijd Schiedammers geweest die met weinig geld moesten rondkomen én mensen die naar hen omkeken. Zo ook in het Sint Jacobsgasthuis, het museumgebouw, waar vroeger ‘armlastige ouderen’ werden gehuisvest. Aan de hand van de historische collectie van Schiedam geven we een brede blik op de geschiedenis van armoede in Schiedam.
Zo is er het potloodportret van Machiel Sonius, getekend door een stadsgenoot. Een liefdevol portret. Helaas zagen sommige stadsgenoten in Machiel een probleem dat opgelost moest worden, in plaats van een persoon met problemen die hulp nodig had. In 1894 meende de Schiedamse Vereniging tegen Bedelarij de oplossing te hebben gevonden. Met ingezameld geld werd Machiel naar het Huis van Barmhartigheid in Noordoost Groningen gestuurd. Hier woonde hij, ver van huis, tussen vreemden: een bonte mix van mensen met een beperking, alcoholisten en zogenaamde ‘onmaatschappelijken.’
Ook zijn er verschillende armenbussen in de tentoonstelling te zien, zoals een collectebus met daarop het wapen van de Gemeente Schiedam en de tekst ‘Gedenkt den armen’. In de 18e eeuw ging het Schiedam, dankzij de jeneverproductie en export, voor de wind. Maar niet alle stadsbewoners hadden baat bij deze welvaartsgroei. Deze collectebus roept de mensen die het goed hebben op om hun welvaart te delen met stadsgenoten die niet genoeg verdienen om rond te komen.
Deze en andere historische voorwerpen vertellen niet alleen iets over de geschiedenis van armoede, maar ook over het heden, bijvoorbeeld het gevoel de controle over je leven verliezen, de aanmoediging vooral zelfredzaam te zijn en het verschil dat een goed onderwijssysteem kan maken.
Schiedammers denken en werken mee
We ontwikkelen, bedenken en maken deze bijzondere tentoonstelling niet alleen. We werken zoveel mogelijk samen met Schiedamse ervaringsdeskundigen: Schiedammers die met te weinig geld leven en Schiedamse organisaties die zich met hart en ziel voor hen inzetten. Zo hebben we samen met hen de thema’s van de tentoonstelling bepaald en is een groep Schiedammers nu ook betrokken bij de keuze van kunstwerken, historische verhalen en voorwerpen uit de collectie van het museum. Ook kinderen leven helaas in armoede en hebben we dus betrokken bij de tentoonstelling. Samen met De Kleine Ambassade en kunstenaar Chantal van Heeswijk gaat een aantal Schiedamse kinderen met elkaar in gesprek over armoede, de impact daarvan op hun leven, en verbeelden zij dit samen in een kunstwerk.
Oproep voor deelname
Ben je zelf een Schiedammer die met te weinig geld leeft, of werk je bij een organisatie die zich voor hen inzet en wil je betrokken worden bij de ontwikkeling van de tentoonstelling? Of wil je een bijdrage leveren aan het activiteitenprogramma? Stuur een berichtje naar dorien@stedelijkmuseumschiedam.nl.
Partners die al betrokken zijn: Stem zonder Gezicht, Stichting Net Niet Genoeg, Wijkhuis Oost, de Leger des Heils woonkamer, de Voedselbank Schiedam, Stichting Niemand Buiten Spel en het Zimmertje.
Mijn Schiedam
Uit armoede is onderdeel van Mijn Schiedam, de maatschappelijke programmalijn van Stedelijk Museum Schiedam waarin het museum samenwerkt met Schiedammers en Schiedamse organisaties.
Lees hier meer over de tentoonstelling.
De tentoonstelling Uit armoede. Kunst, geschiedenis en verhalen wordt mogelijk gemaakt dankzij bijdragen van VSB Fonds, VriendenLoterij Fonds, Fonds 21, Mondriaan Fonds en het De Groot Fonds.
Noot voor de redactie
Voor de beeldbank van dit persbericht, klik hier.
Voor meer informatie, neem contact op met: